Eski Türklerde Kadın
Eski Türk toplumlarında aile en önemli sosyal birlik olduğundan, ailenin temelini teşkil eden kadın, Türk destanlarında ve Türk felsefesinde öyle yüce bir mertebeye kurulmuştur ki kadını öylesine yüce bir varlık haline getiren töreye ve kültüre hayran olmamanın imkanı yoktur. Kadın, erkeğin biricik yoldaşı ve çocuklarının anası olmak gibi önemli bir vazifeyle görevlendirilmiştir. Daha da önemlisi Türk Milletinin tek bereket kaynağıdır. Kendisine verilen bir takım haklardan dolayı hanların, hakanların, cengaverlerin önünde saygıyla eğildikleri bir şeref abidesidir.
Topladığım farklı kaynaklardan maddeler olarak şu şekilde sıralayabiliz.
1.) Türklerin en eski destanlarından biri olan Yaratılış Destanının da Yaradana ilham veren ‘’Ak Ana ‘’ adında ki kadındır.
2.) Oğuz Kağan Atamızın kutlu eşlerinden biri mavi bir ışıktan, diğeri kutsal bir ağaçtan doğmuş olağanüstü kadınlardır.
3.) Bilge Kağan kitabesinde Kağan ‘’ Sizler Anam Katun, Büyük Annelerim, Hala ve Teyzelerim, Prenseslerim..’’ sözleri ile hitabına başlar.
4.) Eski Türk inancına göre ‘’Han ile Katun’’ gök ve yerin evlatlarıdır. Kadının yeri yedinci kat göktür.
5.) Eski Türk destanlarında kadın erkeğinin her daim yanındadır. Kadın erkeğinin güç ve ilham kaynağı kabul edilirdi.
6.) Türk kültüründe destan kahramanları iyi ata binen, iyi savaşan, iyi kılıç kullanan kadınlarla evlenmek istemektedirler. Örnek olarak Korkut Atanın Bamsı beyrek hikayesindeki Banu Çiçek Katun’u verebiliriz.
7.) Eski bir Türk atasözü; ‘’Birinci zenginlik sağlık, ikinci zenginlik iyi bir kadın.’’
8.) Savaşta kadınların düşman eline geçmesi büyük bir utanç sayılırdı.
9.) Oğuz Kağan destanından öğrendiğimize göre ırza tecavüzün cezası ölüm veya gözlere mil çekilmesiydi.
Arap gezgini Ahmed bin Fadlan, Türklerin tecavüz suçlusunun bacaklarından çapraz bağlanmış iki ağaca bağladığını ve ipin kesilmesi sureti ile bacakların ayrıldığını hatıralarında belirtir.
10.) Yine Arap gezgini olan İbn’i Batuta şöyle der ‘’ “Burada tuhaf bir hale şahit oldum ki o da Türklerin kadınlarına gösterdiği hürmetti. Burada kadınların kıymeti ve derecesi erkeklerinden daha üstündür.”
11.) Kağanın buyrukları yalnız “Kağan buyuruyor ki” ifadesiyle başlamışsa geçerli kabul edilmezdi.
12.) Yabancı devletlerin elçilerinin kabulünde hatun da hakanla beraber olurdu. Tören ve şölenlerde kadın, hakanın solunda oturur siyasi ve idari konumlardaki görüşlerini beyan ederdi. Mesela büyük Hun İmparatorluğu adına Çin ile ilk barış antlaşmasını Tanrıkut Mete Han’ın Katunu imzalamıştır.
13.) Ebul Gazi Bahadır Han, Secere-i Terakime’de, Oğuz ilinde, yedi kızın uzun yıllar beylik yaptığını anlatmaktadır.
14.) Kadının yüceliği Altay Dağlarının en yüksek tepesine “Kadınbaşı” ismi verilerek yaşatılmıştır.
15.) Eski Türklerde kadın miras hakkına sahipti. Kadının kendine ait mülkü mevcuttu. Kadının bunu istediği gibi kullanma hakkı vardı.
16.) Eski Türklerde koca karısını boşayabildiği gibi, kadında kocasını boşayabilirdi.
Bir de diğer toplumların kadına verdiği değerlere bakalım, takdir sizin.
1.) İngiltere’de XI. Asra kadar kocalar karılarını satabilirdi. Hiristiyanlar ise; kadına şeytan gözüyle bakmışlardır. Yine İngiltere’de kadın “murdar” bir varlık sayıldığı için İncil’e el süremiyordu. Kadınlar İncil’i okuma hakkına Hanry devrinde (1509-1547) sahip olmuşlardır.
2.) İngiliz piskoposu Dour’un 1888 yılında Westminster Kilise’sinde vaaz verirken söyledikleri ;
“Bundan yüz sene öncesine kadar kadın erkeğin sofrasına oturma hakkına sahip olmadığı gibi sorulmadan söze başlaması da caiz değildi. Kocası başının ucuna kocaman bir sopa asardı ve karısı ne zaman emrini tutmazsa onu kullanırdı. Erkek çocuklar ise; analarına ev içinde bir hizmetçi kadından fazla paye vermezlerdi.”
3.) Çin’de, boşanma hakkı sadece erkeğe mahsustu.
4.) Budizm’in kurucusu Buda ise; ilk başlarda kadınları dinine kabul etmemiştir.
5.) Roma hukukunda kadın, kendi malına hüküm edemezdi, vasiyet yapamazdı. Roma hukuku kadını ergin kabul etmiyordu. Onu noksan akıllı sayıyordu. Roma’da dul kadının evlenmesi suç sayılıyordu.
6.) Çin’de yeni doğan çocuk, erkekse pahalı kumaşlara, kız ise bez parçalarına sarılırdı.
7.) İran’da kanları bozmamak için yakın akrabalarla evlilik uygun görülmüştür. Bu sebepten anaları ve kız kardeşleriyle evlenenler ortaya çıkmıştır. ( özellikle Mazdeizm’in popüler olduğu dönemde.)
8.) Cahiliye Araplarının kız çocuklarını diri diri gömmeleri bir gerçektir. Kız çocuğa sahip olmak onursuzluk sayılırdı...
Kendi töremiz en güzeli
Ak anayı çok eşliliği duymamıştım. Bize kurt baktı
Tengriciler'in en büyük yalanlarından biride eski türklerde 'kadın'ın yeridir. İslam öncesi türklerde kadın el üstünde tutulurmuş türkler türklerden başkasıyla evlenmezmiş erkek kadın eşitmiş islam bunu bozmuş falan filan hikaye hepsi. Mete Han'ın babası Teoman'ın (Asya Hun İmp.) en az iki eşli olduğunu türk kadından olma Mete'nin yerine Çinli karısına olan düşkünlüğünden ötürü ondan olma oğlunu yerine geçirmek istediğini bunun üzerine Mete'nin babasını, Çinli kadını, ondan olma kardeşini kesip iktidarı ele geçirdiğini tarih söyler. Ayrıca Mete'nin de çok eşli olduğu 'eşlerine mal' gözüyle baktığı, Mete'nin babasını tasfiyesinden sonra kendisine bağlı kalmak için Moğol kabilelerinin beyinin kendisinden istediği 3 isteği kişisel atı engüzel karısı ve biraz toprak isteklerinden atı ve karısı isteğini kabul ettiği ancak toprak talebine yanaşmadığı günümüze kadar ulaşan 'atım ve karım benim şahsi malımdır toprak ise milletimin malıdır' diyerek moğollara savaş açtığı bilinmektedir.�Ayrıca yanında olan savaşçıların kendisine bağlılığını ölçmek için kendi karısına ok atıp onlarında atmasını isteyip bu karısını da böylece daha önce atını öldürttüğü gibi öldürttüğü vakidir.�Bazı boylarda erkeğin ölmesi durumunda kadın birdaha evlenemiyordu yani ölene kadar bekar kalmak zorundaydı başka bir erkekle evlenemezdi, erkekler içinse böyle bir mecburiyet yoktu. Bazı boylarda ise erkeği ölen kadın erkeğin babası veya kardeşleri ile evlendiriliyordu. �Evin-çadırın oğullarının her evliliğinden sonra obada bir çadır daha kuruluyordu. �Hunlarda çok eşlilik yaygındı. Çinli kızları kaçırıp obalara getirip evlenirlerdi.�Başlık parası, beşik kertmesi gibi ritüeller mevcuttu. Kadının erkek çocuk doğuramaması durumunda bu kocasının onu boşama nedeniydi.�Erkeğin çok at ve hayvana sahip olması gibi çok kadınla evli olması erkek çocuklarının çok olması da itibar görme sebebi ve güç nişanesi kabul edilirdi.�Yapılan arkeolojk kazılarda Hazar hanlarının ve varlıklı kimselerin yerleşimlerinde harem benzeri yapılar bulunması dikkat çekicidir.�Göktürk ve Uygurlar'da ise yönetici sınıftan kadınların halk sınıfından erkeklerle evlenmesi yasaktı onlar ancak yönetici sınıftan erkeklerle evlenebilirdi. �Uygurlarda çocuk evlenme çağına geldiğinde anne ve babasına talip olunmasını istediği kız varsa onun ismini bildirir anne babası da o kızı isterlerdi. Kızın babası uygun görürse evlendirilirlerdi
Kaan ın eşini Çinli nerden görüp beğenebilir ki, Cengiz Han çok eşli ama, eğer eski Türk'ler çok eşli olsaydı Türk'lerde öyle olurdu Osmanlı döneminde de türklerde pek görülen bir uygulama değil, orta Asya dada çok eşli geleneği yok yazıtlardan da öyle bir izlenim edinmedim destanlarda yazar ama okumadım. Şamanizm de ayrım yok zaten
Kadınlar tabiki değerliler tıpkı erkekler gibi. Ben ne isem, dünyanın diğer ucundaki bir kadındao. Aramızda hiç bir fark yok. Ama her insan eşittir diye sloganlar atıyorsak, kadınları eski Türklerdeki gibi, bu kadar yüceltmekte adalet kavramını etkiler. Çok abartmamak lazım
Çokta yüceltmemişler kadın Kaan yok, orjinal belgeler de yokedilmiştir muhtemelen. Rusya da Avrupa da kraliçeler var. Tabiki eşitlik iyi. Erkeği eğiten genelde kadın zaten, bazı anaerkil toplulukları görünce de daha mı huzurlu savaş yokmu diye düşünmeden de edemiyor insan
Tomris Katun pekte barışçıl değilmiş...
Avrupalılar Tomris katın Türk değil eskilerde de ismi verilmemiş diyorlar. Ünlü uyumuna da uymuyor Tomris, belge de yok sanırım gerçekte neler olduğunu bilemeyiz anlatılan öykü de destan da yok. Çevrede savaşanlar olunca savaşmak zorunda kalmıştır belki
Kadınlar çok savaşamaz çoğunluğun çocukluğu var ve rahatını bozmaz
Bugünün algısı ile dünü yada yarını sorgulamak sağlıklı bi yaklaşım değil bence...
Kadınlar değerlidir, kadın her zaman erkeğinin yanindadir, kadınlar kutsaldır, kadınlar güçlüdür, kadınlar akıllıdır, kadınlar şöyle üstündür, kadınlar böyle üstündür.. Diye sloganlar atan kişi eğer bir erkekse, emin olun ki arada bir eşitlik yoktur. Çünkü bu hükmü verende erkeklerdir. Eğer erkekler sizi kendisiyle eşit görse zaten bu söylemlere ihtiyaç duymazlardı. O yüzden birbirimizi yüceltmek, araya sınıf farkı koymaktan başka bi işe yaramaz
Evet ama insan, fiziksel biyolojik koşullara içgüdülerine göre davranır genelde...
Bence de gerek yok mutlu böyle laflar ediyorsa ya çıkarı vardır ya da sorumluluklarını kadına atmak istiyordur. Bilimsel verilere göre beyin yapımız aynı zaten
Bak simdide sen kendi hemcinslerini aşağıladın farkında olmadan. Sen böyle diyebiliyorsan, o zaman, sizin fiziksel yetersizliginiz yüzünden erkeklerin kadınlardan daha üstün olduğunu düşünürüz. Öncelik insanlık da, güçte değil.
Ne dedim farkında değilim. Fiziksel üstünlük çok önemli tabi kadının silahı yoksa bak ırakta neler yaptılar gerçi silah çıktı mertlik bozuldu
Fiziksel güç çok mu önemli? Peki fiziksel olarak mesela 50 kg yükü tasiyamayan ama kalem tutan bir kadınla, 500 kg yükü zorlanmadan taşıyabilen ama kalemden haberi dahi olmayan bir erkeğin, toplumdaki yaptırım güçleri aynı mıdır
Değildir. Ama neden toplumlarda erkek egemen oldu kadınlar ezik kaldı çünkü erkekler daha güçlü kadını egemenliği altına aldı gücü elinde tutan egemen olur şiddete dayalı toplumlarda
Yıl olmuş 2016, cahiliye dönemindeki toplumlarla kendimizi kıyaslamamiz lazım artık. Sıcak savaş dönemleri çoktan bitti. Artık hüküm süren beyinler
Dersen ki ortadoğu ahalisi olarak bu bilinctemiyiz, tabiki değiliz. Toplum olarak biz halâ cahiliye dönemine çakılıp kalmış insanlarız. Sebeplerinden de bahsederim ama bu post yeri değil
Canilerle biz olamayız, o dönemi bilmiyorum da alakam olduğunu sanmıyorum
Hayır tabiki öyle demek istemedim. Yanlış anladın sanırım. Demek istediğim o dönemdeki insanların bakış açısıyla, günümüzde olan eşitlik kavramını aynı çatı altında toplamamamiz gerektiğiydi
Abdullah Erkaymaz çok güzel bir paylaşım.
Aramızda çok eşli olan var mı?
Çok eşli olan komşusu akrabası olan var mı?
Demek ki bu coğrafyanın insanında böyle bir şey (...) yok. Konu kapanmıştır.
Teşekkürler