OZGUR İRADE NEDİR, VAR MI/ YOK MU?
Özgür irade veya erkin irade, kişinin eylemlerini, arzu, niyet ve amaçlarına göre kontrol altında tutabilme ve belirleme gücüdür. Kişinin belli eylem ya da eylemleri gerçekleştirmede sergilediği kararlılık; belli bir durum karşısında, gerçekleştirilecek olan eylemi, herhangi bir dış zorlama ya da zorunluluk olmaksızın, kararlaştırma ve uygulama gücü; eyleme neden olan eylemi başlatabilen yetidir. İnsanın liberteryen manada bir erkin iradeye sahip olup olmadığı halen bir tartışma konusudur.
Şimdi, bireyin fizik kuralları çerçevesinde özgür olup olmadığını irdeleyelim.
Evrende bir durum/eylem etki tepki yasası dışında başlıyorsa in deterministtir. Ancak bu durumun devamında diğer olgularla determine olması zorunluluğu, bu durumun başlangıcının fizik kuralları çerçevesinde bilinemez oluşu nedeniyle devamında deterministtir.
Bir durum etki tepki yasası dışında (dışına çıkmıyorsa) herhangi bir indeterminist hareket sergileyemiyorsa özgür iradeden bahis edilemez.
Kuantum mekaniğini arkadaşlar başlangıç bazında in determinist olması nedeniyle makro evren bazına yükselterek insanın özgür olduğunu idda etmesi saçma ve absürt bir durumdur. Zira makro evren determinedir. İnsan ise bu makro evrende oluşmuş, determine hareket eden biyolojik bir robottur.
Tekrar kuantum dünyasına geri dönüp göz atacak olursak kuantum mekaniğinde parçacıklar dalga fonksiyonu formasyonu özelliği gösterir. Parçacık konumu icin atom altı dünyada etki ve spin çok önemlidir. Etki atom altı dünyada her şeyi değiştirir.
Ornegin, atom etrafında donen elektrona enerji vererek etki ettiğinizde elektronun orbitalini(yörüngesini) değiştirmiş olursunuz.
Ayni şekilde bu elektron 1/2 spinli olduğu için etki durumunda parçacık fonksiyonu gozlemlenecektir. Nedeni ise momentumunun değişmesinden kaynaklıdır. Dalga fonksiyonu parçacık fonksiyonuna yaklaştıkça momentum artarken hız azalır. Basitce Atom altı dünyada bir parçacığın yerini belirlemek için yada parçacığı görmek için ona etki etmelisiniz.
Etki yoksa tepki yoktur. O halde bu demektir ki bir durumu görmek istiyorsak etki gerekir.
Bu etki tepki durumu özgür iradeyi ortadan kaldıran bir durumdur. Çünkü bu durum sistemi determine eder.
Saygılarımla
fx5 m=25 ben çok bilirimlere geçmeden önce kısa ve öze inersek..: Atom altı parçaçıkta belirsizlik olduğu sürece özgür irade yok deme gibi bir şans bulamıyor kimse.. Kararlı ve önceden belirlenebilir şekilde ( yada gözlem altında sabit ) olduğundan belirgindir. Ne yapacağı önceden bellidir dersin.. O zaman özgür irade yokta dersin.. Ama bunu dediğin an senin gözlemin dışındaki her stabil parçayı bir şey gözlem altında tutuyoru kabul etmek zorunda kalırsın ki bu birşey spagetti canavarıda olur, Allah ta.. Zeusta.. Yani bir üst gücü, gözlemciyi kabul ederek özgür iradeyi saf dışı bırakabilirsin..sen seç.. Özgür irademi var yoksa bir gözlemcimi.?
Atom altı parçacıklar da belirsizlik ilkesi işlemez fizik kurallarına aykırıdır. Dalga parçacık ikiliği determinedir yani etki yoksa tepki yoktur.
arkadaşım kuantum mekaniğinde determinizm kaçınılmaz diyorsun ya.. Kuantum mekaniğinde detarminizm vardır diyen bu alandaki bilim adamlarının açıklama yada videosu atarmısın rica etsem.. Ha ben hepsinden daha iyiyim diyorsan o başka.. Uzun uzun yazıp duruyorsun sadede gel.. Atom altı parçacıkta hem dalga hem parçacık vardır aynı anda birçok yerde birden olabilme özelliği var. Hangi durumda kalacağına yada kaldığına karar veren biz değiliz. ( senin benim gözlem ve etkimiz sınırlı. Bizim dışımızda etki eden bir etken var ) ... Sen diyorsun ki senin bu yazıyı yazacağın daha sen doğmadan önce kesindi, belliydi.. Neyse fazla uzatmadan atom altı parçacıkta, kuantum mekaniği determinedir diyen alanında uzman bilim adamı linki yazısı videosu bekliyorum...
https://youtu.be/6zHP6yjNiTw
https://youtu.be/F_PDYt4Cmn8
Çok fazla saçmalayıp iki video kesmek yerine bence konuları lütfen anlayin
Ek olarak fizik Kanunları Casmir etkisi . Plank uzunluğu Hawking radyasyonu . Doppler etkisi graviton Takyon
Kısaca özgür değilsin olmadın olmayacaksın.
sen diyorsan doğrudur..
Kamil Çetingöz bey buyrun fizik bilginiz ile konuşalım .
İsi karşıyı kışkırtarak yada küçümseyerek fizik dışında yazı yazarak geliştirmeyiniz .lütfen
erdem bey.. Daha öncede yaşadık senle.. Sen sayfalarca denklem yazacaksın.. Ben sana sadede gel.. En geri zekalı adamın bile anlıyacağı basit dilde yaz.. Gözlemlenmeyen parça belirsizdir, gözlemelediğin an belirginleşir sonuç bumudur ( budur çünkü denyle kanıtlıdır ) dicem.. Sen yine uzun uzun denklem yazcaksın çünkü kabullenmekte zorlanıyorsun..senin gözlemlemediğin o parçanın nerede nezaman nasıl olacağına-duracağına ne karar veriyor. Gözlemleyen nedirde sabit durmasına sebep oluyor diyecem.. Sen yine uzun uzun denklem yazacaksın.. Sadede asla gelemiycez.. Sen engin fizik bilginle yalandan denklem yazacaksında yazacaksın.. Asla öz ve sadede gelmiyeceksin..sadede gel.. Bana atom altı parçaçıcklar stabil dir diyen bir bilim adamı yaz bileyim.. Sen ancak stabil ve ne olacağı belliyse özgür irade yok diyebilirsin.. Stabil ve ne olacağı bellidir dediğin anda da çift yarık deneyi sonucu bu belirgenliği kesinleştiren nedir yada kimdir ( gözlemci kimdir ) ortaya çıkar.. O zamanda yüce spagetti canavarınımı kabulkedersin..cinlerimi perilemei Allah ımı zeusu mu bilmem ama.. Bir gözlmeciyi kabul etmek zorunda kalırsın.. Hadi şimdi uzun uzun denklem yaz.. Kolay gelsin..
Sana oz ve sade cevap vereyim. Hic kimse karar vermiyor zira hepsi fizik kurallarına uyuyor gözlenen parçacık gozlemleniyorum diye orada değil, fizik kuralları gereği orada yada bir elektron sen baktın diye orada değil sen ona etki ettin diye gördün oda sana etki etti. Sen bana cevap vermeye karar verdiğin için yazmadın etkiye tepki verdiğin için yazdin Önündeki masa sen baktığın için orada değil sen ona baktığında o sana sende ona etki ettiniz. Sen hareketini kafana gore yapmıyorsun etkiye tepki veriyorsun sayin Kamil Çetingöz
Ama sen kendini hala özgür sanıyorsun, etkisiz tepki verdiğini idda ediyorsun
erdem sende şunu idda ediyorsun.. Diyorsun benim bu yazıyı yazacağım daha ben doğmadan önce belliydi.. Ben bu yazıları yazacaktım seçim - özgür irade diye birşey yoktur.. Bende sana diyorum ki.. Hayır.. Senin bu yazıları yazman olasılıklar içindeydi.. Sen bu olasılığı sadece seçtin.. Seçimini yaptın ve bu yazıları yazdın.. Bu kadar basit..
Ben idda etmiyorum siz özgür olduğunuzu idda ediyorsunuz. Üstelik fizik yasalarını yok sayarak secim yaptığınızı söylüyorsunuz komik olan iste budur. Madem secim hakkınız var neden yer çekimine boyun eğiyorsun? Yada niye oksijensiz yasamaya çalışmıyorsun? Yada sen karar veriyorsun ya niye istediğinde sırtında kanat çıkmıyor? Hayır arkadaşım hiç bir şeye sen karar vermiyorsun etki tepki yasasına gore hareket ediyorsun dışarıdan suratına doğru gelen topu görüp hamle yapıyorsun yada nefes alarak yasamaya çalışıyorsun çünkü vucuduna oksijen etki etmezse ölürsün
Hemde bunları fiziğin temel yasalarından birini çiğnediğini soyleyip bunu ihlal ederek idda ediyorsun
fizik yasalarını hiçe sayan bence sensin.. Uzun uzun denklem yazmak sonuçları değiştirmez.. Çift yarık deneyinin sonucu bellidir.. Gözlem olmadığı sürece kesinlik oluşmaz.. Dalga modelinde yüzdelik olasılıklar vardır.. Senin bu yazıları yazacağın kesin değil sadece olasılığın yüzdesidir. Sen seçim yaparak yazıyı yazıyorsun ve kesinleştiriyorsun.. Bu yazıyı beni yasaklıyarak yazsaydın ben hiç görmezdim hiç cevap veremezdim.. Seçimi yapan sensin.. Senin benim gözlemci olabilme durumuz sınırlıdır.. Masa ben istedim diye orda değil.. Birçok yerde olabilme olasılığı var ama ben istediğim için önümde değil.. Ben sadece baktığımda orda görüyorum.. Görmeye bilirdim de. Yani orda olmaya bilirdi.. İşte sıkıntı orda bana görünmesini, sabit stabil kalmasını etkileyen gözlemci nedir -kimdir.. Ateist için sıkıntı burda başlıyor..
Sanki üniversitede bize cift yarık deneyini göstermediler. Çift yarık deneyi fotonların dalga fonksiyonunda etkiye verdiği tepkiyi gösterir
Gözlemci de fotonda enerjidir zaten sen gözlem yaparak fotona etki ediyorsun dalga fonksiyonundaki fotonda tepki veriyor hepsi bu .
uzatmadan sonucunu yaz çift yarık deneyinin.. Gözlem olmadığı zaman dalga modlinde yüzdelik payda sınırsız yerde olabilir.. Gözlem altında parça ( stabil ) modiline geçerek bilinen öngörülen noktada kesinleşir.. Sonucu bumu değil mi.?
Sinirsiz yerde olamazp: Hk ya aykırı. Dalga boyu ve genişliği dalganın durumunu belirler. Yani dalga sınırsız uzunlukta değildir. Bilinen noktada kesişmesi fizik kurallarına senin de onunda uyduğunu gösterir tıpkı bir merminin gideceği noktayı bilmek gibi tek farkı gözlem öncesinde enerjinin durumu dalga fonksiyonudur
tamam sınırsız yanlış olmuş.. Yüzdelik payda birçok yerde diyelim..
Stabil olarak bakarsanız dalgaya etki ettiğiniz konumda olur .
Sekil 1. 3 pozisyondan hangisine etki ettiyseniz gibi
gözlem öncesinde dalga fonksiyonunda. Şöyle sorayım o zaman.. Hiçkimsenin olmadığı içinde ne olduğunu bilmediğin kapalı bir odada masa olabilirde.. Olmaya bilirde.. Yada o masa birçok yerde olabilir.. Ama sen odayı açıp baktığında o masa neden orda duruyor.. Sen bakışınla ( gözleminle ) o masayı oraya getiremezsin. Eğer getirebilseydin boş bir odaya 1 kova altında getirebilirdin... Masayı orda tutan ne.? 1 kova altın değilde o odada masa olmasının sebebi ne.. Etkileyen gözlemci ne yada kim.?
Odaya konulan masa için ;Masayı oluşturan parçacıkların toplam momentumu masanın orada baksan da bakmasan da olmasının sebebidir/nedenidir( neden etki tepki yasasının sonucudur)