Hz. Âdem'in (a. S.) yaratılışına dair Kuran ayetleri şu mealdedir (3):
"Hani Rabbin meleklere muhakkak ben yeryüzünde bir halife (bir insan, Adem) yaratacağım" demişti (Bakara 30).
"And olsun biz insanı kuru bir çamurdan suretlenmîş balçıktan yarattık" (Hicr 26). "O insanı (Ademi) bardak gibi (çınlayan) kupkuru bir balçıktan yarattı (Rahman 14)
"Yaratılışta kendileri mi daha kuvvetli yoksa bizim yarattıklarımız mı? Hakikat bizonları cıvık bir çamurdan yarattık" (Saffat 11)
"Kio, yarattığı herşeyi güzel yapan, insanı (Âdemi) yaratmaya da çamurdan başlayandır" (Secde 7)
"And olsun biz insanı (Âdemi) çamurdan (süzülmüş) bir hulâsadan yarattık" (Mü'minun 12)
"O, sîzi çamurdan yaratan sonra ölüm zamanını takdir edendir" (Enam 2). "Sizi (aslınızı) ondan (topraktan) yarattık" (Taha 55)
"Sizi bir topraktan yaratmış olması O'nun ayetlerindendir. Sonra siz (her tarafa yayılır) bir beşer_oldunuz" (Rum 20)
"... İblis dedi: Ben bir çamur olarak yarattığın kişiye secde eder miyim" (İsra 61, Araf 12, Sâd 76)
Adem (yerden çıkmış varlık) edim (yeryüzü, toprak) anlamında İbranice bir kelimeden gelmektedir, Âdem'in çamurdan, yani toprağın su İle karışımından yaratıldığı, daha açık bîr ifade ile kuru çamurdan şekillenmiş bir balçıktan yaratılıp ilâhi ruhtan üflendikten sonra canlandığı beyan ediliyor:
"Ki o yarattığı her şeyi güzel yapan, insanı (Âdem'i) yaratmaya çamurdan başlayandır" (Secde 7)
"Sonra onu (Âdem'i) düzeltip tamamladı, içine ruhundan üfürdü, sizin İçin kulaklar, gözler, gönüller yarattı" (Secde 9) (3).
Gerçekten sadece insanın değil tüm canlıların yapısını teşkil eden esas maddenin topraktaki elementler ve sudan ibaret olduğu özellikle insan organizmasının % 30'nun inorganik ve organik (katı) madde, % 70'nin sudan ibaret olduğu bilinmektedir. Bu terkip göz önüne alınırsa insan organizması suyu galip bir yapı gösteriyor. Hayatı su veriyor. Keza bitkiler, hayvanlar ve herşey topraktan geliyor, tekrar ona dönüyor ve toprak oluyor
Bilge Kircali "Adem için secde edin" burada Ademin bir özelliği yok onu yaratan için secde edin anlamı var. Çünkü Adem as hiç birşey bilmezken Allah ona cisimlerin ismini öğretti.
Hz. Âdem (as)'e secde edilmesinin hikmetleri üzerinde genel olarak üç görüş vardır. Bunlar: 1. Bu secde Allah için olmuştur. Hz. Âdem (as) ise sanki bir kıble olmuştur. 2. Bu secde selam mahiyetinde olabilir. Bazı alimlere göre melekler, Hz. Âdem (as)'e tazim ve selam için secde etmişlerdir. Müslümanların birbirlerine selam vermeleri gibi, geçmiş ümmetler de birbirlerini secde ile selamlıyorlardı. Katade, "Anne, babası ve kardeşleri Yusuf için secdeye kapandılar."(1) ayeti hakkında, "O zaman insanların birbirlerine selamı, secde etmek şeklindeydi." der. 3. Üçüncü görüşte ise, secdenin Arapça'da "inkıyad ve boyun eğme" manasına geldiği söylenir ve "Ot ve ağaçlar O'na secde ederler."(2) ayeti de bu manadadır. Fahreddin Razi, Tefsir-i Kebir'inde bu üç görüşün zayıf olduğunu söyler. Buna sebep olarak da, "Çünkü bu kıssadan maksat, Hz. Âdem (as)'in büyüklüğünün izahıdır... Onun sadece kıble olması, şanının büyüklüğünü ifade etmez." der. Üçüncü görüşün de zayıf olduğunu ifade eder. Buna gerekçe olarak da secdenin, şeriat örfünde alnı yere koymaktan ibaret olduğunu söyler. Ve kendi görüşünü şöyle ifade eder: "Meleklerin Hz. Âdem (as)'in üstünlüğünü ve değerini ortaya koymak için Allah'a kullukta bulunmaları imkânsız değildir."(3) Son olarak konu hakkında Elmalılı Hamdi Yazır'ın görüşüne yer verelim. Yazır, özetle şöyle diyor: "Meleklerin secde etmesi, Hz. Âdem (as)'e bir tekrim olmakla beraber, bizzat Allah'a bir ibadettir. Bu secde ile melekler Allah'ın hükümlerinin icrası noktasından Hz. Âdem (as)'e onun yeryüzüne halife olması mertebesiyle uygun bir şekilde hizmet ve yardıma memur kılınmış ve bir ahde bağlanmıştır. O hâlde melekler Âdem (as)'e bizzat hizmetkâr değil, fakat onun halifelik yönü için hizmetkâr olacaklardır. Gerçek Mabud Yüce Allah'tır. Hasılı bu secde Âdem (as)'e bir ibadet değildir."(4) Meleklerin secde etmesi, insanoğlunun yeryüzü halifeliğine bir imza olduğu, kâinatta cari olan maddî-manevî/fizik-metafizik kanunlarının onlara hizmet edeceğinin bir simgesi olduğu gibi, şeytanın bunu reddetmesi de maddî-manevî, fiziksel-kimyasal engellerin de varlığına bir işarettir. Melekler, güzel işlerin, başarıların yürütülmesine çalıştıkları gibi, şeytanlar da kötü işlerin, başarısızlıkların revaç bulmasını meslek hâline getirmişlerdir. Bu prensibin ne kadar köklü bir kanun olduğunu göstermek üzere Kur'an, ilk insan Hz. Âdem (as)’in yaratılışını söz konusu ettiği aynı yerde bunları da deşifre etmiştir. (İlgili ayetin açıklaması için bk. Razî, Bedavî, Alusî, İbn Kesir, İbn aşur, B.Said Nursi Yirminci Mektup Birinci Makam). Netice olarak: Melekler Hz. Âdem (as)'e ibadet olsun diye değil, onun üstünlüğünü ve hilafetini kabul ettiklerini açıklamak üzere secde etmişlerdir. Meleklere secde etmelerini emreden bizzat Allah'tır. Dolayısıyla bu secdenin İslamiyet’e ters bir tarafı yoktur.
Bilge Kircali .ALLAH adem e kendi ruhundan üflemiştir.. Yani kendinden bir parça vermiştir bu yüzden insan çok degerlidir ve yine bu sebeple secde edilmesini emretmiştir... Ama burdaki secde bildiğimiz secde degildir... Farklı yorumlaşmıştır yukardaki açıklamaları okuyabilirsin.
Hz. Âdem'in (a. S.) yaratılışına dair Kuran ayetleri şu mealdedir (3):
"Hani Rabbin meleklere muhakkak ben yeryüzünde bir halife (bir insan, Adem) yaratacağım" demişti (Bakara 30).
"And olsun biz insanı kuru bir çamurdan suretlenmîş balçıktan yarattık" (Hicr 26).
"O insanı (Ademi) bardak gibi (çınlayan) kupkuru bir balçıktan yarattı (Rahman 14)
"Yaratılışta kendileri mi daha kuvvetli yoksa bizim yarattıklarımız mı? Hakikat bizonları cıvık bir çamurdan yarattık" (Saffat 11)
"Kio, yarattığı herşeyi güzel yapan, insanı (Âdemi) yaratmaya da çamurdan başlayandır" (Secde 7)
"And olsun biz insanı (Âdemi) çamurdan (süzülmüş) bir hulâsadan yarattık" (Mü'minun 12)
"O, sîzi çamurdan yaratan sonra ölüm zamanını takdir edendir" (Enam 2).
"Sizi (aslınızı) ondan (topraktan) yarattık" (Taha 55)
"Sizi bir topraktan yaratmış olması O'nun ayetlerindendir. Sonra siz (her tarafa yayılır) bir beşer_oldunuz" (Rum 20)
"... İblis dedi: Ben bir çamur olarak yarattığın kişiye secde eder miyim" (İsra 61, Araf 12, Sâd 76)
Bu âyetler özetlenecek olursa, "Âdem çamurdan yaratılmıştır" (İsra 61, Araf 12, Sad76, Secde 7),
'Âdem cıvık çamurdan yaratılmıştır" (Saffat 11)
"Âdem çamurdan süzülmüş bir hulâsadan yaratılmıştır" (Mü? Minun 12)
"Âdem kuru çamurdan suretlenmiş balçıktan yaratılmıştır" (Hicr 27, Rahman 4). (3).
Adem (yerden çıkmış varlık) edim (yeryüzü, toprak) anlamında İbranice bir kelimeden gelmektedir, Âdem'in çamurdan, yani toprağın su İle karışımından yaratıldığı, daha açık bîr ifade ile kuru çamurdan şekillenmiş bir balçıktan yaratılıp ilâhi ruhtan üflendikten sonra canlandığı beyan ediliyor:
"Ki o yarattığı her şeyi güzel yapan, insanı (Âdem'i) yaratmaya çamurdan başlayandır" (Secde 7)
"Sonra onu (Âdem'i) düzeltip tamamladı, içine ruhundan üfürdü, sizin İçin kulaklar, gözler, gönüller yarattı" (Secde 9) (3).
Gerçekten sadece insanın değil tüm canlıların yapısını teşkil eden esas maddenin topraktaki elementler ve sudan ibaret olduğu özellikle insan organizmasının % 30'nun inorganik ve organik (katı) madde, % 70'nin sudan ibaret olduğu bilinmektedir. Bu terkip göz önüne alınırsa insan organizması suyu galip bir yapı gösteriyor. Hayatı su veriyor. Keza bitkiler, hayvanlar ve herşey topraktan geliyor, tekrar ona dönüyor ve toprak oluyor
Şurada kafam karışıyor ; Allah niçin şeytandan insana secde etmesini istemiş olabilir ki? Secde yalnizca Allah'a edilmezmi
Bilge Kircali "Adem için secde edin" burada Ademin bir özelliği yok onu yaratan için secde edin anlamı var. Çünkü Adem as hiç birşey bilmezken Allah ona cisimlerin ismini öğretti.
Hz. Âdem (as)'e secde edilmesinin hikmetleri üzerinde genel olarak üç görüş vardır. Bunlar: 1. Bu secde Allah için olmuştur. Hz. Âdem (as) ise sanki bir kıble olmuştur. 2. Bu secde selam mahiyetinde olabilir. Bazı alimlere göre melekler, Hz. Âdem (as)'e tazim ve selam için secde etmişlerdir. Müslümanların birbirlerine selam vermeleri gibi, geçmiş ümmetler de birbirlerini secde ile selamlıyorlardı. Katade, "Anne, babası ve kardeşleri Yusuf için secdeye kapandılar."(1) ayeti hakkında, "O zaman insanların birbirlerine selamı, secde etmek şeklindeydi." der. 3. Üçüncü görüşte ise, secdenin Arapça'da "inkıyad ve boyun eğme" manasına geldiği söylenir ve "Ot ve ağaçlar O'na secde ederler."(2) ayeti de bu manadadır. Fahreddin Razi, Tefsir-i Kebir'inde bu üç görüşün zayıf olduğunu söyler. Buna sebep olarak da, "Çünkü bu kıssadan maksat, Hz. Âdem (as)'in büyüklüğünün izahıdır... Onun sadece kıble olması, şanının büyüklüğünü ifade etmez." der. Üçüncü görüşün de zayıf olduğunu ifade eder. Buna gerekçe olarak da secdenin, şeriat örfünde alnı yere koymaktan ibaret olduğunu söyler. Ve kendi görüşünü şöyle ifade eder: "Meleklerin Hz. Âdem (as)'in üstünlüğünü ve değerini ortaya koymak için Allah'a kullukta bulunmaları imkânsız değildir."(3) Son olarak konu hakkında Elmalılı Hamdi Yazır'ın görüşüne yer verelim. Yazır, özetle şöyle diyor: "Meleklerin secde etmesi, Hz. Âdem (as)'e bir tekrim olmakla beraber, bizzat Allah'a bir ibadettir. Bu secde ile melekler Allah'ın hükümlerinin icrası noktasından Hz. Âdem (as)'e onun yeryüzüne halife olması mertebesiyle uygun bir şekilde hizmet ve yardıma memur kılınmış ve bir ahde bağlanmıştır. O hâlde melekler Âdem (as)'e bizzat hizmetkâr değil, fakat onun halifelik yönü için hizmetkâr olacaklardır. Gerçek Mabud Yüce Allah'tır. Hasılı bu secde Âdem (as)'e bir ibadet değildir."(4) Meleklerin secde etmesi, insanoğlunun yeryüzü halifeliğine bir imza olduğu, kâinatta cari olan maddî-manevî/fizik-metafizik kanunlarının onlara hizmet edeceğinin bir simgesi olduğu gibi, şeytanın bunu reddetmesi de maddî-manevî, fiziksel-kimyasal engellerin de varlığına bir işarettir. Melekler, güzel işlerin, başarıların yürütülmesine çalıştıkları gibi, şeytanlar da kötü işlerin, başarısızlıkların revaç bulmasını meslek hâline getirmişlerdir. Bu prensibin ne kadar köklü bir kanun olduğunu göstermek üzere Kur'an, ilk insan Hz. Âdem (as)’in yaratılışını söz konusu ettiği aynı yerde bunları da deşifre etmiştir. (İlgili ayetin açıklaması için bk. Razî, Bedavî, Alusî, İbn Kesir, İbn aşur, B.Said Nursi Yirminci Mektup Birinci Makam). Netice olarak: Melekler Hz. Âdem (as)'e ibadet olsun diye değil, onun üstünlüğünü ve hilafetini kabul ettiklerini açıklamak üzere secde etmişlerdir. Meleklere secde etmelerini emreden bizzat Allah'tır. Dolayısıyla bu secdenin İslamiyet’e ters bir tarafı yoktur.
Bilge Kircali .ALLAH adem e kendi ruhundan üflemiştir.. Yani kendinden bir parça vermiştir bu yüzden insan çok degerlidir ve yine bu sebeple secde edilmesini emretmiştir... Ama burdaki secde bildiğimiz secde degildir... Farklı yorumlaşmıştır yukardaki açıklamaları okuyabilirsin.