OZGUR İRADE NEDİR, VAR MI/ YOK MU?
Özgür irade veya erkin irade, kişinin eylemlerini, arzu, niyet ve amaçlarına göre kontrol altında tutabilme ve belirleme gücüdür. Kişinin belli eylem ya da eylemleri gerçekleştirmede sergilediği kararlılık; belli bir durum karşısında, gerçekleştirilecek olan eylemi, herhangi bir dış zorlama ya da zorunluluk olmaksızın, kararlaştırma ve uygulama gücü; eyleme neden olan eylemi başlatabilen yetidir. İnsanın liberteryen manada bir erkin iradeye sahip olup olmadığı halen bir tartışma konusudur.
Şimdi, bireyin fizik kuralları çerçevesinde özgür olup olmadığını irdeleyelim.
Evrende bir durum/eylem etki tepki yasası dışında başlıyorsa in deterministtir. Ancak bu durumun devamında diğer olgularla determine olması zorunluluğu, bu durumun başlangıcının fizik kuralları çerçevesinde bilinemez oluşu nedeniyle devamında deterministtir.
Bir durum etki tepki yasası dışında (dışına çıkmıyorsa) herhangi bir indeterminist hareket sergileyemiyorsa özgür iradeden bahis edilemez.
Kuantum mekaniğini arkadaşlar başlangıç bazında in determinist olması nedeniyle makro evren bazına yükselterek insanın özgür olduğunu idda etmesi saçma ve absürt bir durumdur. Zira makro evren determinedir. İnsan ise bu makro evrende oluşmuş, determine hareket eden biyolojik bir robottur.
Tekrar kuantum dünyasına geri dönüp göz atacak olursak kuantum mekaniğinde parçacıklar dalga fonksiyonu formasyonu özelliği gösterir. Parçacık konumu icin atom altı dünyada etki ve spin çok önemlidir. Etki atom altı dünyada her şeyi değiştirir.
Ornegin, atom etrafında donen elektrona enerji vererek etki ettiğinizde elektronun orbitalini(yörüngesini) değiştirmiş olursunuz.
Ayni şekilde bu elektron 1/2 spinli olduğu için etki durumunda parçacık fonksiyonu gozlemlenecektir. Nedeni ise momentumunun değişmesinden kaynaklıdır. Dalga fonksiyonu parçacık fonksiyonuna yaklaştıkça momentum artarken hız azalır. Basitce Atom altı dünyada bir parçacığın yerini belirlemek için yada parçacığı görmek için ona etki etmelisiniz.
Etki yoksa tepki yoktur. O halde bu demektir ki bir durumu görmek istiyorsak etki gerekir.
Bu etki tepki durumu özgür iradeyi ortadan kaldıran bir durumdur. Çünkü bu durum sistemi determine eder.
Saygılarımla
Perhaps the strangest result of the uncertainty principle is what it says about vacuums. Vacuums are often defined as the absence of everything. But not so in quantum theory. There is an inherent uncertainty in the amount of energy involved in quantum processes and in the time it takes for those processes to happen. Instead of position and momentum, Heisenberg's equation can also be expressed in terms of energy and time. Again, the more constrained one variable is, the less constrained the other is. It is therefore possible that, for very, very short periods of time, a quantum system's energy can be highly uncertain, so much that particles can appear out of the vacuum. These "virtual particles" appear in pairs – an electron and its antimatter pair, the positron, say – for a short while and then annihilate each other. This is well within the laws of quantum physics, as long as the particles only exist fleetingly and disappear when their time is up. Uncertainty, then, is nothing to worry about in quantum physics and, in fact, we wouldn't be here if this principle didn't exist.