Büyük İskender’in kurduğu şehir olan İskenderiye her şeyiyle çok güzel bir şehirdi. Ancak İskenderiye şehrini farklı kılan şey dev bir kütüphanesinin olmasıydı. Bu kütüphanede o dönemdeki bilimle uğraşanların uğrak mekanıydı. Ayrıca bu kütüphanede sadece sessizce çalışılmaz fikir alışverişinde de bulunurlardı.
MÖ 3. yüzyılda bu kütüphanenin yöneticiliğini Eratosthenes adında bir bilgin yapıyordu. Eratosthenes astronomi bilgini, ozan, filozof, tiyatro eleştirmeni ve aynı zamanda bir matematikçiydi. Eratosthenes bir gün bir bu kütüphanede papirüse yazılı bir kitabı okurken bir şey gördü. Syene’de en uzun gün olan 21 Haziran'da dikilen sopaların hiç gölge yapmadıklarına ilişkin bir yazıydı. Saat öğlene yaklaştıkça tapınak sütunlarının gölge boyu kısalıyor, tam öğle vaktinde ise tamamen yok oluyordu. Eratosthenes bunun üzerine bir deney yapmaya karar verdi. 21 Haziran’da yine öğlen vakti bu kez İskenderiye’de dikilen sopaların gölge yapıp yapmadığını gözlemledi ve gölge yaptıklarını gördü.
Eğer iki sopa da o vakitte gölge yapmasalardı veya ikisi de eşit uzunlukta gölge yapsaydı bundan Dünya'nın düz olduğu ortaya çıkardı. Ancak sonuç bundan farklı çıktı ve Eratosthenes Dünya mutlaka yuvarlak olmalı diye düşündü. Dünya’daki kavis ne kadar fazlaysa o kadar gölge boyu farkı olurdu. Bu iki sopanın arasındaki gölge boyu farkına göre İskenderiye ve Syene arasındaki mesafe 7 derece olmalıydı. Bunu anlamak için İskenderiye ve Syene’deki iki sopanın uzantılarının Dünya'nın merkezine kadar uzatıldığını göz önüne getirin. Merkezde birleşen bu iki çizgi 7 derecelik bir açı yapar.
7 derecelik açı Dünya’mızın 360 derecelik açısının yaklaşık olarak 50’de biridir. Eratosthenes bir adam tutarak İskenderiye ve Syene arasındaki mesafeyi ölçtürdü ve 800 km olduğunu gördü. 50 ile 800’ü çarparak Dünya'nın çevresini 40.000 km olarak buldu. Dünya’nın gerçek çevre uzunluğu ise 40.100 km’dir. Eratosthenes Dünya'nın çevresini sağlam bir temele dayandırarak ölçen ilk insandır ve 2300 yıl önce böyle ufak bir sapmayla Dünya'nın çevresini ölçmesi onun büyük dehasını gösterir.
Yerde halı düz şekilde serilir. Lambanın tam altına çubuk dikelim. Sonra lambadan biraz daha ötesinde 4 yönde de dikelim. Güneşin belli yönde hareketi en az 2 çubuğa gölge verir. Bundan dünya düzdür veya yuvarlaktır sonucunu çıkartamıyorum. Orayi açıkla bakalım
Şimdi şöyle dünyayı düz düşün. Syene ve İskenderiye bölgelerine birer çubuk diktik. Eğer düzse mutlaka ya aynı gölge boyu olmalı(Güneş herhangi bir yerde) ya da hiç gölge olmamalı(Güneş tam tepede)
Elim yoğun ama ugrasirim.
Bu TV üzerinde tornavida tam ışık altında kaldığı için gölgesi yok.
Sağında kalan anakartin üzerindeki tornavida da gölge var
Araya girme sil
Soldaki TV nin üzerindeki tornavidanin gölgesi var
Kuzeyde gölge var
Güneyde TV yok ama tornavida nin gölgesi var
İşte bunun 2 çubuklu halini İskenderiye ve Syene üzerinde düşün. Bu da Dünya'nın kavisli yani yuvarlak olduğu anlamına gelir diye düşünmüş Eratosthenes.
Işık kaynağını Güneş sayarsak; güneş gün içerisindeki bu 5 noktanın 3ünden geçecek diğerleri gölge yapacak. Bu dünyanın yuvarlak olduğundan çok acı farkını gösterir bence. O yüzden diyorum. Sen de bilimsel deney fotoğrafini at da bende anlayım
İskenderiye üzerinde gölge var Syene üzerinde gölge yok
Dur fotoğrafını bulursam atarım
Lütfen beni anla. Şimdi dünya düz olsa kutuplar ve ekvator olsa yine. Kutuplarda gölge olmayacak mı 21 haziran da?
Aynen öyle olmayacak
Carl Sagan - Kozmos kitabından Syene'de gölge olmadığı için güneş tam tepede paralel ışınlar geliyor İskenderiye'de de gölge olduğu için Dünya'nın yuvarlak olduğu anlaşılıyor
Ama o zaman güneşin göründüğü gibi değil de muazzam büyüklüğünde olduğunu da bilmesi gerek. Çünkü güneş i görüldüğü gibi hesaplarsak dünya düz bile olsa az öteye gitse gölge olur diyorum
İskenderiye ve Syene arasındaki mesafe kayda değer bir uzaklık olmadığı için Güneş görüldüğü kadar sanılsa bile bir şey değişmez
İşte kayda değer uzaklık yok. Bence sadece burda (eğer veriler doğru cevirildiyse) kumar oynamış ve doğru olmuş.
Ne desem bilemedim şimdi