İskenderiye ve Eratosthenes hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir?

Büyük İskender’in kurduğu şehir olan İskenderiye her şeyiyle çok güzel bir şehirdi. Ancak İskenderiye şehrini farklı kılan şey dev bir kütüphanesinin olmasıydı. Bu kütüphanede o dönemdeki bilimle uğraşanların uğrak mekanıydı. Ayrıca bu kütüphanede sadece sessizce çalışılmaz fikir alışverişinde de bulunurlardı.
MÖ 3. yüzyılda bu kütüphanenin yöneticiliğini Eratosthenes adında bir bilgin yapıyordu. Eratosthenes astronomi bilgini, ozan, filozof, tiyatro eleştirmeni ve aynı zamanda bir matematikçiydi. Eratosthenes bir gün bir bu kütüphanede papirüse yazılı bir kitabı okurken bir şey gördü. Syene’de en uzun gün olan 21 Haziran'da dikilen sopaların hiç gölge yapmadıklarına ilişkin bir yazıydı. Saat öğlene yaklaştıkça tapınak sütunlarının gölge boyu kısalıyor, tam öğle vaktinde ise tamamen yok oluyordu. Eratosthenes bunun üzerine bir deney yapmaya karar verdi. 21 Haziran’da yine öğlen vakti bu kez İskenderiye’de dikilen sopaların gölge yapıp yapmadığını gözlemledi ve gölge yaptıklarını gördü.
Eğer iki sopa da o vakitte gölge yapmasalardı veya ikisi de eşit uzunlukta gölge yapsaydı bundan Dünya'nın düz olduğu ortaya çıkardı. Ancak sonuç bundan farklı çıktı ve Eratosthenes Dünya mutlaka yuvarlak olmalı diye düşündü. Dünya’daki kavis ne kadar fazlaysa o kadar gölge boyu farkı olurdu. Bu iki sopanın arasındaki gölge boyu farkına göre İskenderiye ve Syene arasındaki mesafe 7 derece olmalıydı. Bunu anlamak için İskenderiye ve Syene’deki iki sopanın uzantılarının Dünya'nın merkezine kadar uzatıldığını göz önüne getirin. Merkezde birleşen bu iki çizgi 7 derecelik bir açı yapar.
7 derecelik açı Dünya’mızın 360 derecelik açısının yaklaşık olarak 50’de biridir. Eratosthenes bir adam tutarak İskenderiye ve Syene arasındaki mesafeyi ölçtürdü ve 800 km olduğunu gördü. 50 ile 800’ü çarparak Dünya'nın çevresini 40.000 km olarak buldu. Dünya’nın gerçek çevre uzunluğu ise 40.100 km’dir. Eratosthenes Dünya'nın çevresini sağlam bir temele dayandırarak ölçen ilk insandır ve 2300 yıl önce böyle ufak bir sapmayla Dünya'nın çevresini ölçmesi onun büyük dehasını gösterir.