Tek tanrıcılık

mısır akenaton döneminde tek tanrı kültüne zorlandı. Aton dininden önce bildiğin animist panteona tapıyorlar. Eski mısır tek tanrıcılığın merkezi olmadı hiç bir zaman. Roma içinse çok net konuşamam hala roma tarihini okumadım ama konstnatin senin de dediğin gibi milvian köprüsü savaşında rüya görüp hristiyanlığı benimsemiş oalya mucizevi ilahi katmak açısından ama tabiki sırf ilahi tesirle bir rüya yüzünden güçlü bi imparatorluk hristyan oldu demek saçma. Ondan önce mitra dini vardı zaten. Hem hristiyanlık tek tanrı dini değil bildiğn üçleme dini. İsa yı da tanrı kabul ederler. Meryemin de kutsiyeti yüksek. Paganlardaki ana tanrıça kültünün yansıması. İslam da dediğin gibi hristiyanlığın sapkın bir mezhebi oalrak görülüyor aslında. Siyaset merkezleri olmaları konusunda çok haklısın din ve siyaset tamamen kardeş

Merkez kelimesiini çıkış noktası manasında kullandım. Tek tanrılı tüm dinler oradan çıkmıştır gibi değil de sanki tanrı fikri orada evrim geçirmiş gibi. (Dikkatlice inceleyince Yahudiliğin Mısır'dan önceki hali, Mısırdan çıktığındaki hali arasında çok fark yoktur ama esaretten kurtulduktan sonra tam manasıyla tek ve gerçek tanrı fikrine geçiş yapıldığı görülür) Koca imparatorluk bir rüya yüzünden din değiştirdi fikrini savunmuyorum benim savım Costantine'in rüyası halihazırda kurgulanmış bir değişimin uydurulduğu kılıftır. Çünkü dini savaş meydanına getirdiğin zaman ister istemez emrindeki insanları taraf seçmeye mecbur etmiş olursun. Kimse de böyle bir durumda gidip kaybedeceğini düşündüğü tarafın yanında durmaz ileri düzeyde bir aptallık söz konusu değilse. Hristiyanlık konusunda teslin inancının benim bildiğim yorumu şudur ki -incili zaman zaman okurum- üçün birliği vardır. Bunun tek bir gücün ayrı ayrı tezahürü gibi yorumlanması gerektiği düşünülür. Yani Baba, oğul ve kutsal ruh üçü de aynı tanrının farklı boyutlarda deneyimlenmesidir. Yani bu bakımdan çok tanrılı bir din olarak görülmez. İslam konusunda mütabık sayılırız

Burak Yortanlıoğlu gece işi yaptığım için bu saatler çok sersem oluyorum merkez derken dediğin şeyi şimdi anladım. Doğru bütün dinler aşağı yukarı mısırın güneş kültüyle osiris-isis kültünden doğdu. Rüya konusunda saçma derken senin düşünme şeklini kastetmedim yani insanları o şekilde etkilemeye çalışmışlar bu düşünce saçma demeliydim. Hristiyanlık tek olanın tezahürleri olunca haklısın aslında 3 tanrılı değil tam olarak. Hindistandaki brahma-vişnu-şiva üçlüsü gibi hepsi tek in tezahürleri

Estağfurullah Şu kelimenin Türkçe'sini de bir bulamadık gitti Bence gayet iyi anlaştık. Hayatta bol şans.

Burak Yortanlıoğlu hamdolsun

Sapiens ölümün kaçınılmaz son olduğunun ayırdına varan tek tür. Canlı'nın mantığıyla (yani yaşamak ve türü devam ettirmek) çelişen bu durumun yaratacağı travma açık. İşte bu travmanın panzehiri olarak Tanrı ve dinleri icad etmiş. TAnrıların onu yok etmemesi, koruması ve ona öbür dünyada sonsuz bir yaşam. Her şeyde olduğu gibi Tanrı ve Din kavramı da Evrimin kuralları ile değişime uğramış. Onbinlerce yıl önce başlayan süreçte Tanrılar icad edilmiş, tapınma biçimleri geliştirilmiş, tapınaklar derken dinler, sonra tek tanrı ve günümüzün dinleri. Bölgemizdeki İbrahimi dinler(yani birbirinin devamı olan Yahudilik, Hırıstiyanlık ve İslam),uzak doğuda Hindu, Buda ve benzerleri. Diğer bölgeleri bilmiyorum ama bizim bölgede tek tanrıya geçişin ilk işaretleri MÖ 1500-1000 arasında ortaya çıkıyor. Hz. İbrahim ve Akheneton. İkisinde de mevcut inanç sisteminde yer alan bir çok tanrıdan biri seçilerek tek tanrı bu deniyor. Hz. İbrahimin yaşadığı dönem tam olarak bilinmemekle birlikte MÖ 1500-1000 aralığında yaşadığı düşünülüyor. Akheneton ile ayni dönemde yaşamış olma ihtimali birbirinden etkilenmiş olabileceklerini de düşündürüyor. Tevrat'ta Hz. İbrahim'in eşi Sarah ile birlikte Mısır'A gittikleri ve Firavun ile yaşadıkları vesaire masalsı bir dille anlatılır. Hz. İbrahim'in tek tanrıya yönelmesinde etkili olabilecek hikaye de şu;Hz. İbrahim ve eşi Sarah'ın ileri yaşlara kadar çocuğu olmaz. Hiç ummadıkları bir zamanda Sarah hamile kalır ve oğulları olur. Ancak o sıradaki o bölgede yaygın olan çok tanrılı inanç sistemi gereği oğullarını Kurban etmeleri gerekmektedir. O sıradaki yaşadıkları travmayı çocuğu olanlar, özellikle uzun yıllar sonra çocuğu olanlar anlar. Belki de Dinde devrim denecek bir gelişmeye imza atmasını sağlayan bu duruma karşı içinde yükselen bir isyandı.

Mehmet Özerkan doğru. İslamda da tüccar sınıfının ve yerleşik yaşamın gelişmesiyle bozulan kabile ahlakına karşı sitem mahiyetinde bir din icat ediliyor mesela. Yahudilerin sıkıntılı zamanlarında yeni peygamberler icat ettiğide görülüyor. En son izmirde sabetay sevi diye bir rahip osmanlı sultanıyla anlaşmayı tercih ederek yeni bir dinin şehidi olmaktan son anda vazgeçmiş. Hayatını okuyunca bir dinin nasıl icat edilebildiğini görebiliyorsunuz

bildiğim son din de iranda ortaya çıkan bahailik 1900 lerde ortaya çıkmış ve islamın modern çağa doğru yarattığı veya karşılayamadığı sorunlara ve bunalımlara karşı bir reaksiyon olarak

İbrahim ile ilgili anlatılar bana çok ilginç gelmiştir. Mesela kuranda geçtiği haliyle baktığımda onun bilge ve ateşli bir genç olarak kendini bulduğunu görüyorum. Dinlerin kökenine baktığımızda onu şekillendiren bir zihin olduğunu görüyoruz. Bu çoğu zaman toplumdaki normların yozlaşmaya başlaması sonunda gerçekleşiyor. Benim dinleri siyasi bir aktivite olarak görmemin sebebi de sosyolojik bir olgu olarak ortaya çıkmadan önce bu konulara kafa yormuş kişilerce ideolojik bir kalıba sokulmasıdır. Şunu da söyleyeyim ben dinleri icat eden veya buna yön veren insanları art niyetli görmüyorum. Çünkü toplum dizayn etmenin tehlikeli bir girişim olduğunu ikinci dünya savaşına kadar anlayamamış bir dünyadan bahsediyoruz. Genellikle ortaya çıktıkları toplumlarda bir sıçrama yarattığını düşünüyoruz veya biz duyduğumuza göre bir seçilim mekanizmasıyla elenmiş olanlardan haberdar olamıyoruz ancak eldeki veri bu. Tabi dinlerin ortaya çıkış, toplumsal biçim kazanma ve yozlaşma süreçleri sonunda çürümeye mahkum olduğunu biliyoruz yani bu haliyle kusursuzca düşünen, işleri organize edebilecek insan üstü bir akıl tarafından yaratılmadıkları aşikar. Kimse asla değişime uğramayacak fikirler ortaya atamaz. Bilim dahi bu prensip üzerine gelişim gösterir. Düşüyorum da bazen bilim ile dini bu kadar çekici kılan bir çeşit benzerlik gibi bu söylediğim. Ancak bilimin daha geçerli olmasnı sağlayan şey birbirini doğrulayan, veriler üzerine temellendirilerek geliştirilen teoriler ile yapılması. Yaygın herhangi bir dinde böyle bir durum söz konusu değil. Gelgelelim bilimsel teoriler ile yeni bir din kitabı yazmaya çalışsaydık da çok değil birkaç sene sonra içerisinde geçerliliği kalmamış, yanlışlanılabilen bir takım bilgiler içermesini önleyemezdik. Yine de her şeye rağmen bunlar üzerine düşünmek, -bana göre vakit kaybı olsa da- insanı bir bakıma tatmin ediyor.

Burak Yortanlıoğlu thomas kuhn bilim teorilerinin de pozitivist değil konvansiyonel olduğunu ve din gibi bunalımlar sonrası devrimler geçirerek geçersiz kaldığını yeni bilim modellerinin kabul edildiğini, eski teorinin takipcisi olan bilimadamlarının tıpkı rahipler gibi ölene kdr teoriye sadık kaldıklarını -genel olarka açıklıyor bilimsle devrimlerin yapısı adlı kitabında. Konvansiyonel bilim anlayışına benzettim düşüncelerini ve çok önemli bi tespit bence

Thomas Kuhn'u araştırmaya başlasam iyi olacak o halde

Burak Yortanlıoğlu bilim tarihçisi olduğu için idaaları kesinlikle tarihi bulgulara dayanıyor. Onu okuduktan sonra zaten meyilli olduum için ben de konvansiyonel bilim fikrine tabiyim. Bununla ilgili pozitivistlerle tartışırım