Gelmez. Evren'in bir başlangıcı olduğu net değil. Yalnızca güçlü bir teori. Big Bang'in belli sıkıntıları da mevcut. Bu arada Evren'in sonu olacağına dair teorileri de çok güçlü görmüyorum. Entropi de sonu olduğuna dair bir kanıt değil. "Sonsuz" konusuna gelirsek diyeceklerim şunlar: "Sonsuzluk" bir potansiyeldir, Aristoteles'in deyimi ile "energia"dır, aktüel değildir. "Sonsuz", tamamlanmış bir şey olsaydı sınırlı olurdu. Konuyla alâkası olmayabilir, ben "sonsuz" algısına kısaca değinmek istedim. Bilimsel veriler, Evren'in, kafamızdaki "hiçlik" kavramından geldiğini yadsıyor. Belli kuantum parçacıkları olduğu söyleniyor. Big Bang de "yoktan var oluş" değildir zaten, patlama da değildir. "Bir şey"in genişlemesi, genişlemesi (elbette devasa hızda) ve bugünkü hâline gelmesidir. Antik Yunan filozoflarının kanısına bakalım: "Varlık vardır, hiçlik var değildir." , "Hiçlikten varlık; varlıktan hiçlik çıkmaz." Son olarak Heidegger de "Hiçlik hiçer." diyor. Haklı da. Evren hep vardı, "bu" evren değilse dahi.
Bence kaçırdığımiz nokta su bizim beynimiz neden sonuç iliskisine göre çalışıyor. Her sorunun arkasina nedrn sorusu koyuyoruz. Aslından nedenin olmadığı durumlarda olabilir. Bu nokta da her gücün arkasında güç aramak insanların gelişmemis beyin yapısının bir sonucu olabilir.
Bu sorunun kesin bir cevabı olduğunu sanmıyorum ancak şu ana kadar derlediğimiz bilgilerle bir tahminde bulunabiliriz, örneğin ben şöyle düşünüyorum. İnsan vücudu da bir evren, şayet bedenimizdeki bir atomun bilinci olsaydı kendisini sonsuz bir evrende sanırdı, tıpkı bizim şimdi hissettiklerimiz gibi. Kim bilir belki de içinde bulunduğumuz, sonsuz sandığımız evren de bir canlı ve onun ötesinde sonsuz evrenler.
Big bang cok buyuk kanitlari var fakat bu yine sonlu olacagi anlamina gelmez belki sonsuza kadar surecek. Belkide ıçine çöküp tekrar genişleyebilir. Diger big banglerde biz var olmamista olabiliriz.
Bu konuda bir sürü teori var. Evrenin sonsuz bir döngü içinde başlayıp bitmesi döngüsü ki bu da bir anlamda sonsuzluğa işaret ediyor. Bir diğer teoriyse evrenin bir kere başlayıp bir kere yok olması ama bu evrenin daha büyük bir şeyin parçası olması ki o da sonsuzluğa gidiyor. Diğer bir teoriyse daha ayakları yere basan bir teori. Nihilizmin söylediği hiçlikten gelme teorisi. Peki ayakları nasıl yere basıyor? Çünkü evren dual bir yapıda. Bildiğimiz her şeyin bir zıttı var ki zaten adına Tanrı parçacığı da denilien Hicks bozonunu böyle keşfettiler. Görünmeyen ve hiçbir şekilde varlığını kanıtlayamadığımız "anti maddenin" var olduğunu böyle keşfettik ki CERN deneyi de tam olarak onu arıyor ve güncel haberleri takip edemedim ama sanırım buldular da. Dolayısıyla evrende sonsuz (ya da sayamadığımız kadar çok olduğu için sonsuz dediğimiz) kadar çok madde ve anti madde var. Ama bunun bir önemi yok çünkü -1+1=0. Yani evrendeki bütün maddelerin toplamı eninde sonunda sıfırla sonuçlanıyor. Yani muhtemelen elimizdeki bulgulara göre Nihilistler haklılar ve hiçlikten ya da yokluktan geldik. Peki evrenin sonu nasıl olacak? Eğer bir gün evrendeki bütün maddeler ve anti maddeler toplanırsa sonu gelecek demektir. Bu olacak mı peki? Bilmiyoruz. Olabilir mi? Evet. Peki olursa yeni bir big bang gerçekleşebilir mi? Bilmiyoruz ama olmaması için bir neden yok şu ana kadar bildiklerimiz doğrultusunda. Öte yandan bu ilk iki teoriyi de çürütmüyor. Belki evren hiçlikten var oldu ama bu belki de sonsuz bir döngü. Ya da evren hiçlikten var oldu ama bu daha büyük bir şeyin parçası yani evrenden daha büyük ve belki sonsuz olan bir şey. Konuyla ilgili bilim kurgusal bir teori daha var. Evrendeki her şeyin şekli. Nebulalar, galaksiler vs. Bunlar atom yapısıyla veya nörolojik yapılarla oldukça benzerlik gösteriyor. Belki de biz çok daha büyük bir varlığın atomlarının içinde bir elektron ya da nötronun içinde yaşıyoruz. Dünya aslında bir atom altı parçacık. Yani büyük evrendebelki de bir taşın ya da fincanın ya da bir balığın içindeki bir atomda varız. Zaman algımız da buna göre çok uzun ama o büyük evrende saliseler bile geçmiyor bizim milyar yıllık zaman dilimlerimizde. Bu da bir teori. Elbette sadece teori çünkü sadece atomların ve evrendeki galaksilerin benzerliklerine dayalı başka hiç bir kanıtı da yok. Özetle evrene dair temel olarak en azından benim şimdi aklıma gelen 4 teori var; 1) Sonsuz döngü 2) Sonsuz değil ama daha büyük ve sonsuz bir şeyin içindeki evren 3) Hiçlik teorisi 4) İç içe geçmiş evrenler teorisi
Evrenin başlangıcı ya da başı vardır. Sonsuz geçmiş tabiri diye bir şey olamaz. Sonsuzluğuna gelince maddesel olarak sürekli genişleyen ve ne zaman duracağı bilinmeyen bir evrendeyiz. O yüzden sonsuz evren denilebilir.
Bu problemin çözümü kuantum fiziğine oturmuş bir geleneksel evren fiziğinden geçecek sanırım. Bildiğim kadarıyla big bang teorisi mevcut fizik kuralları ile kuantum fiziğine oturmuyor.
Daha dün okuduğum bir makaleden kıssadan hisse, Stephen Hawking ölmeden önce sicim kuramını işaret eden bir tez yazmış. Çözüm sicim kuramını doğrulamakta olabilir. Sicim kuramında ise birçok varsayım var big bang teorisi ile alakalı, kişisel olarak bana en mantıklı geleni de, evrenler arası olağanüstü boyutsal zarların birbirine temas ederek big bang ve bildiğimiz manada maddeyi oluşturmuş olması ihtimali. Hatta bu dokunun - zarın bilinmeyen bir zamanda tekrar birbirine temas etmesi ile evren veya evrenlerin resetlenmesi de söz konusu olabilirmiş. Herşey bir anda yeni baştan.
Evrenin bir başlangıcı olduğu konusunda bir fikir birliği var. Ancak bunun her şeyin başlangıcı olduğuna dair bir fikir birliği yok. Sonsuzluk ise çok derin bir kavram. Örneğin matematikte birbirini kapsayan sonsuz sayılı kümeler var. Önerim evren ile ilgili başlangıç düzeyinde bir kitap alıp okumanız..
Evrenin başlangıcını anladım da sonlanacak olmasını nerden çıkardın. Şu an ki bilgilerimiz evrenin çökmeyeceği yönünde evren hızla artan bir büyümeye sahip bu da sürekliliği sağlıyor.
Yıldızlar gün geçtikçe gücünü kaybediyor. Bir gün evrendeki bütün yıldızlar sönecek. beyaz cüceler ve kara delikler kalacak. Hawking Radyasyonu yüzünden kara delikler de enerjisini kaybediyor. Çok uzun bir süre alsada bir gün evrendeki son karadelik de yok olacak. Bu durumda bir enerji sağlayıcı kalmayacak. Son dediği bu. Büyüme veya hacimle alakası yok.
Karadeliklerin de buharlaştığını biliyorum. Karanlıkenerjinin biteceğini yada yok olacağını düşünmüyorum yada evren içinde yeni bir kaotik evren oluşabilir kuantum kozmolojisinde mümkün ama bu evrenin sonu demek mi
Uğur Özayaz Yaşamı ve oluşan etkileri sürdüren tek şey enerjidir. Enerji yoksa ne yaşam olur ne de evrene dair bir bulgu. Enerji yok olmuyor ama gittikçe daha fazla alana yayıldığı için düşen enerji azalıyor. Bilinen en düşük sıcaklığa -273 dereceye ulaşılamadı ve ulaşılamayacak. Çünkü bir maddenin her zaman enerjisi mevcut. Fakat bu oran gün gelecek o kadar azalacak ki ölçülemeyecek kadar az olacak. O günde biz bulunabilsek bile herhangi maddenin sıcaklığını ölçtüğümüzde -273 dereceden farklı bir şey bulamayız. Bu enerji seviyesinde de evren var diyebilir miyiz? Eğer evrenin varlığını maddelerle ilişkilendiriyorsan evet evren var ve asla yok olmayacak. Çünkü madde her zaman var olacak. Fakat buradaki arkadaşımızın enerji konusunda soru sorduğunu düşünüyorum.
Ben düşünmüyorum varlık yada yokluk değişik kavramlar. Şuan ki termodinamik yasalar evrenin devam edeceğini söylüyor tabiki kurallar değişebilir mutlak bir doğru yoktur. Olayda çok uzadı
Matematikten Notlar: Bir şeyin az, çok, ya da sayılabilir olması onun sonsuz olamayacağı anlamına gelmez. Hatta bir sonsuzluk diğerinin yarısı bile olabilir. Ancak sonsuzluğunu etkilemez. ÖRNEK:
Kaç tane tek sayı vardır? Sonsuz, Kaç tane çift sayı vardır? Sonsuz Peki toplamda kaç tane sayı vardır? Sonsuz vb...
Gelmez. Evren'in bir başlangıcı olduğu net değil. Yalnızca güçlü bir teori. Big Bang'in belli sıkıntıları da mevcut. Bu arada Evren'in sonu olacağına dair teorileri de çok güçlü görmüyorum. Entropi de sonu olduğuna dair bir kanıt değil.
"Sonsuz" konusuna gelirsek diyeceklerim şunlar: "Sonsuzluk" bir potansiyeldir, Aristoteles'in deyimi ile "energia"dır, aktüel değildir. "Sonsuz", tamamlanmış bir şey olsaydı sınırlı olurdu. Konuyla alâkası olmayabilir, ben "sonsuz" algısına kısaca değinmek istedim. Bilimsel veriler, Evren'in, kafamızdaki "hiçlik" kavramından geldiğini yadsıyor. Belli kuantum parçacıkları olduğu söyleniyor. Big Bang de "yoktan var oluş" değildir zaten, patlama da değildir. "Bir şey"in genişlemesi, genişlemesi (elbette devasa hızda) ve bugünkü hâline gelmesidir.
Antik Yunan filozoflarının kanısına bakalım: "Varlık vardır, hiçlik var değildir." , "Hiçlikten varlık; varlıktan hiçlik çıkmaz."
Son olarak Heidegger de "Hiçlik hiçer." diyor. Haklı da.
Evren hep vardı, "bu" evren değilse dahi.
Evrende mutlak bir başlangıç ya da sondan bahsedemeyiz. Sadece keşfettiğimiz fizik kanunları, hipotezler, kuramlar ya da felsefi akımlar vardır.
Fizik kanunu derki hiç birşey yoktan var olmaz Vardan yok olmaz. Ayrıca hicbir enerji yok olmaz.
Lavoisier... Ama o eskidendi. Yırtılma teorisine göre yok oluyor...
Yirtiltilma teorisi evrenin nasıl son bulacağına dair ortaya atılmış 4 büyük teoriden biri.
Yanlisim varsa şimdiden özür diliyorum ama bu teoride maddenin veya enerjinin yok olmasından bahsedilmiyor.
Ayrıca bu dört teorinin en mantığa yatkini içe çöküşdür diyor bilim insanları .
O zaman enerji her zaman vardi yani hic oluşmadı. Hic oluşmadi ise nasıl oldu?
Nacizane sanrım; gelmez. Evren sadece şekil değiştirerek varoldu, ve yine şekil değiştirerek başka bir yapıda var olacak.
Hiçlikten başka bir manaya gelmez..
Bence mutlaka bi başlangıç tetikleyen bi güç vardı ve halen bu güç evrene yön veriyor bu desteklenmiş bi teori değil tamamen kendime ait bi hipotezdir
Peki bu güç nerden geldi
Şu anda bu gücü sorgulama bilincine ulaşmışmışsak bile daha üst bi bilinç vardır
Bence kaçırdığımiz nokta su bizim beynimiz neden sonuç iliskisine göre çalışıyor. Her sorunun arkasina nedrn sorusu koyuyoruz. Aslından nedenin olmadığı durumlarda olabilir. Bu nokta da her gücün arkasında güç aramak insanların gelişmemis beyin yapısının bir sonucu olabilir.
Tabi ki gelmez, duh!
Bence evrim sonlanmaz. Evrim yaşam var olduğu sürece devam eder.
Evrim değil o evrim olsa duramazsin .
Murat Safak yanlış okumuşum
Bu sorunun kesin bir cevabı olduğunu sanmıyorum ancak şu ana kadar derlediğimiz bilgilerle bir tahminde bulunabiliriz, örneğin ben şöyle düşünüyorum. İnsan vücudu da bir evren, şayet bedenimizdeki bir atomun bilinci olsaydı kendisini sonsuz bir evrende sanırdı, tıpkı bizim şimdi hissettiklerimiz gibi. Kim bilir belki de içinde bulunduğumuz, sonsuz sandığımız evren de bir canlı ve onun ötesinde sonsuz evrenler.
İnsanlığın, bunun cevabını hiç bir zaman öğrenemeyeceğine inanıyorum.
Big bang cok buyuk kanitlari var fakat bu yine sonlu olacagi anlamina gelmez belki sonsuza kadar surecek. Belkide ıçine çöküp tekrar genişleyebilir. Diger big banglerde biz var olmamista olabiliriz.
Sonsuza kadar sürecek diye bir cümle yalnisdir. Sonsuza ulaşılmaz.
Evrenin bir başı ve sonu olduğunu düşünen bir beyin "Fatal Error" vermiştir.
Başı ve sonu yok.. Bir dairede kendini tekrarlıyor..
Bu konuda bir sürü teori var. Evrenin sonsuz bir döngü içinde başlayıp bitmesi döngüsü ki bu da bir anlamda sonsuzluğa işaret ediyor. Bir diğer teoriyse evrenin bir kere başlayıp bir kere yok olması ama bu evrenin daha büyük bir şeyin parçası olması ki o da sonsuzluğa gidiyor. Diğer bir teoriyse daha ayakları yere basan bir teori. Nihilizmin söylediği hiçlikten gelme teorisi. Peki ayakları nasıl yere basıyor? Çünkü evren dual bir yapıda. Bildiğimiz her şeyin bir zıttı var ki zaten adına Tanrı parçacığı da denilien Hicks bozonunu böyle keşfettiler. Görünmeyen ve hiçbir şekilde varlığını kanıtlayamadığımız "anti maddenin" var olduğunu böyle keşfettik ki CERN deneyi de tam olarak onu arıyor ve güncel haberleri takip edemedim ama sanırım buldular da. Dolayısıyla evrende sonsuz (ya da sayamadığımız kadar çok olduğu için sonsuz dediğimiz) kadar çok madde ve anti madde var. Ama bunun bir önemi yok çünkü -1+1=0. Yani evrendeki bütün maddelerin toplamı eninde sonunda sıfırla sonuçlanıyor. Yani muhtemelen elimizdeki bulgulara göre Nihilistler haklılar ve hiçlikten ya da yokluktan geldik. Peki evrenin sonu nasıl olacak? Eğer bir gün evrendeki bütün maddeler ve anti maddeler toplanırsa sonu gelecek demektir. Bu olacak mı peki? Bilmiyoruz. Olabilir mi? Evet. Peki olursa yeni bir big bang gerçekleşebilir mi? Bilmiyoruz ama olmaması için bir neden yok şu ana kadar bildiklerimiz doğrultusunda. Öte yandan bu ilk iki teoriyi de çürütmüyor. Belki evren hiçlikten var oldu ama bu belki de sonsuz bir döngü. Ya da evren hiçlikten var oldu ama bu daha büyük bir şeyin parçası yani evrenden daha büyük ve belki sonsuz olan bir şey.
Konuyla ilgili bilim kurgusal bir teori daha var. Evrendeki her şeyin şekli. Nebulalar, galaksiler vs. Bunlar atom yapısıyla veya nörolojik yapılarla oldukça benzerlik gösteriyor. Belki de biz çok daha büyük bir varlığın atomlarının içinde bir elektron ya da nötronun içinde yaşıyoruz. Dünya aslında bir atom altı parçacık. Yani büyük evrendebelki de bir taşın ya da fincanın ya da bir balığın içindeki bir atomda varız. Zaman algımız da buna göre çok uzun ama o büyük evrende saliseler bile geçmiyor bizim milyar yıllık zaman dilimlerimizde. Bu da bir teori. Elbette sadece teori çünkü sadece atomların ve evrendeki galaksilerin benzerliklerine dayalı başka hiç bir kanıtı da yok.
Özetle evrene dair temel olarak en azından benim şimdi aklıma gelen 4 teori var;
1) Sonsuz döngü
2) Sonsuz değil ama daha büyük ve sonsuz bir şeyin içindeki evren
3) Hiçlik teorisi
4) İç içe geçmiş evrenler teorisi
Evrenin başlangıcı ya da başı vardır. Sonsuz geçmiş tabiri diye bir şey olamaz. Sonsuzluğuna gelince maddesel olarak sürekli genişleyen ve ne zaman duracağı bilinmeyen bir evrendeyiz. O yüzden sonsuz evren denilebilir.
Bu problemin çözümü kuantum fiziğine oturmuş bir geleneksel evren fiziğinden geçecek sanırım. Bildiğim kadarıyla big bang teorisi mevcut fizik kuralları ile kuantum fiziğine oturmuyor.
Daha dün okuduğum bir makaleden kıssadan hisse, Stephen Hawking ölmeden önce sicim kuramını işaret eden bir tez yazmış. Çözüm sicim kuramını doğrulamakta olabilir.
Sicim kuramında ise birçok varsayım var big bang teorisi ile alakalı, kişisel olarak bana en mantıklı geleni de, evrenler arası olağanüstü boyutsal zarların birbirine temas ederek big bang ve bildiğimiz manada maddeyi oluşturmuş olması ihtimali. Hatta bu dokunun - zarın bilinmeyen bir zamanda tekrar birbirine temas etmesi ile evren veya evrenlerin resetlenmesi de söz konusu olabilirmiş. Herşey bir anda yeni baştan.
okyanusun ortasında bir dalgalanma olması, o dalganın dışında başka bir suyun olmadığı anlamına gelmez.
Başlangıç ve son zaman ile ilgili ve zamanın ne olduğu net değil. Olcebildigimiz göreli bir boyut. Bildiklerimiz bunlar ama esasında nedir zaman?
Evrenin bir başlangıcı olduğu konusunda bir fikir birliği var. Ancak bunun her şeyin başlangıcı olduğuna dair bir fikir birliği yok. Sonsuzluk ise çok derin bir kavram. Örneğin matematikte birbirini kapsayan sonsuz sayılı kümeler var. Önerim evren ile ilgili başlangıç düzeyinde bir kitap alıp okumanız..
Evrenin başlangıcını anladım da sonlanacak olmasını nerden çıkardın. Şu an ki bilgilerimiz evrenin çökmeyeceği yönünde evren hızla artan bir büyümeye sahip bu da sürekliliği sağlıyor.
Yıldızlar gün geçtikçe gücünü kaybediyor. Bir gün evrendeki bütün yıldızlar sönecek. beyaz cüceler ve kara delikler kalacak. Hawking Radyasyonu yüzünden kara delikler de enerjisini kaybediyor. Çok uzun bir süre alsada bir gün evrendeki son karadelik de yok olacak. Bu durumda bir enerji sağlayıcı kalmayacak. Son dediği bu. Büyüme veya hacimle alakası yok.
Karadeliklerin de buharlaştığını biliyorum. Karanlıkenerjinin biteceğini yada yok olacağını düşünmüyorum yada evren içinde yeni bir kaotik evren oluşabilir kuantum kozmolojisinde mümkün ama bu evrenin sonu demek mi
Uğur Özayaz Yaşamı ve oluşan etkileri sürdüren tek şey enerjidir. Enerji yoksa ne yaşam olur ne de evrene dair bir bulgu. Enerji yok olmuyor ama gittikçe daha fazla alana yayıldığı için düşen enerji azalıyor. Bilinen en düşük sıcaklığa -273 dereceye ulaşılamadı ve ulaşılamayacak. Çünkü bir maddenin her zaman enerjisi mevcut. Fakat bu oran gün gelecek o kadar azalacak ki ölçülemeyecek kadar az olacak. O günde biz bulunabilsek bile herhangi maddenin sıcaklığını ölçtüğümüzde -273 dereceden farklı bir şey bulamayız. Bu enerji seviyesinde de evren var diyebilir miyiz? Eğer evrenin varlığını maddelerle ilişkilendiriyorsan evet evren var ve asla yok olmayacak. Çünkü madde her zaman var olacak. Fakat buradaki arkadaşımızın enerji konusunda soru sorduğunu düşünüyorum.
Ben düşünmüyorum varlık yada yokluk değişik kavramlar. Şuan ki termodinamik yasalar evrenin devam edeceğini söylüyor tabiki kurallar değişebilir mutlak bir doğru yoktur. Olayda çok uzadı
Evren son bulacak diye bir şey yok sadece karanlığa gömülecek...
Matematikten Notlar:
Bir şeyin az, çok, ya da sayılabilir olması onun sonsuz olamayacağı anlamına gelmez. Hatta bir sonsuzluk diğerinin yarısı bile olabilir. Ancak sonsuzluğunu etkilemez. ÖRNEK:
Kaç tane tek sayı vardır? Sonsuz,
Kaç tane çift sayı vardır? Sonsuz
Peki toplamda kaç tane sayı vardır? Sonsuz
vb...